Yüksek Mahkeme Perşembe günü yaptığı açıklamada, Idaho'da acil kürtajla ilgili bir davanın reddedileceğini duyurdu. Bu, eyaletteki kadınların sağlıkları risk altındaysa kürtaj yapma seçeneğini geçici olarak serbest bırakıyor.
Tek satırlık, imzasız kararda davanın “tedbirsizce kabul edildiği” belirtiliyordu, bu da yargıçların çoğunluğunun davanın şimdi ele alınması gerektiği konusunda fikirlerini değiştirdiği anlamına geliyordu. Bu karar, Idaho'nun neredeyse tamamen kürtaj yasağını kaldıran ve dava devam ederken annenin sağlığını korumak için gerekirse hastanelerde acil kürtaj yapılmasına izin veren bir alt mahkeme kararını yeniden yürürlüğe koydu.
Esasa ilişkin hüküm vermeyen karar, bir gün önce mahkemenin internet sitesinde kısaca yayınlanan ve Bloomberg tarafından haber yapılan versiyona büyük ölçüde benziyordu. Bir mahkeme sözcüsü Çarşamba günü yayın departmanının “yanlışlıkla ve kısaca bir belge yüklediğini” kabul etti ve davayla ilgili bir kararın zamanı gelince verileceğini söyledi.
Baş Yargıç John G. Roberts Jr., imzasız kararlarda olduğu gibi, mahkemenin kararını kürsüden duyurdu.
Mahkemenin kararına kısmen karşı çıkan ve yargıçların davayı objektif bir şekilde ele alması gerektiğini iddia eden Yargıç Ketanji Brown Jackson, kürsüden muhalif görüşünü okudu. Böyle bir hareket nadirdir ve derin bir anlaşmazlığa işaret eder.
İlgili davalarda Moyle v. Amerika Birleşik Devletleri ve Idaho v. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki sorun, her hastaya acil bakım sağlanmasını öngören bir federal yasanın, ülkedeki en katı yasalardan biri olan Idaho'daki kürtaj yasağını geçersiz kılıp kılmayacağıdır. Devlet, kadının hayatı tehlikede olmadığı sürece birkaç istisna dışında bu işlemi yasaklıyor.
Karar aslında 6-3'tü; üç muhafazakar yargıç liberal kanadın yanında yer aldı ve farklı gerekçeler ve gerekçelerle de olsa davanın reddedildiğini ilan etti.
Bu anlaşmazlıkta mahkeme ilk kez kürtajın ülke çapında kısıtlanması sorununu ele aldı. Bu kısıtlamaların çoğu, mahkemenin iki yıl önce anayasal müdahale hakkını iptal etmesinin ardından hızla yürürlüğe girdi.
Karar Biden yönetimine geçici bir zafer kazandırdı. Roe v davasının devrilmesinden sonra. Wade, eyaletteki kürtaj yasaklarına itiraz etmek ve bunlara erişimi sürdürmek için federal yasaya başvurdu.
Bu aynı zamanda son haftalarda kürtaj hakları açısından sessiz de olsa ikinci bir zaferdi. Bu ay mahkeme, yaygın olarak kullanılan bir kürtaj hapının uzun süredir onaylanmasına yönelik itirazı, davayı açan tıbbi kuruluşlar ve doktorlardan oluşan bir şemsiye grubunun dava açma hakkı bulunmadığını söyleyerek reddetti. Karar hapın bulunabilirliğini güvence altına almasına rağmen mahkeme davanın esası hakkında karar vermedi.
Yine de acil kürtaj davası – tıpkı kürtaj hapı davası gibi – federal veya eyalet yasası olup olmadığı sorusuyla alt mahkemelerde görülmeye devam edecek.
Kürtaj hakları savunucuları, sonucu memnuniyetle karşılasalar bile bu olasılığı gündeme getirdiler.
Üreme Hakları Merkezi'nin başkanı ve genel müdürü Nancy Northup, “Şu anda rahatladık ama bu kutlanacak bir şey değil” dedi. Şöyle ekledi: “Ciddi hamilelik komplikasyonları yaşayan kadınların ve onlarla ilgilenen hastane personelinin artık açıklığa ihtiyacı var.”
Idaho Başsavcısı Raúl Labrador bir basın toplantısında caydırılmayacağını söyledi. “Sonunda bu davayı kazanacağımızdan oldukça eminiz” dedi ve davanın veya paralel bir davanın Teksas'ta yeniden mahkemeye çıkmasını beklediğini de sözlerine ekledi.
İlk başkanlık tartışmasından sadece birkaç saat önce alınan karar, kürtajın her iki taraf için de öncelik olmaya devam ettiği önümüzdeki seçimlerde neyin tehlikede olduğunun altını çizdi. Kürtaja erişim oldukça popüler ve bu sorun seçmenleri sandıkta yapılan kürtaj karşıtı referandumları iptal etmeye yöneltti.
Başkan Biden yaptığı açıklamada mahkemenin kararını memnuniyetle karşıladı.
Biden, “Bugünkü Yüksek Mahkeme kararı, bu dava alt mahkemelere dönerken Idaho'daki kadınların ihtiyaç duydukları acil tıbbi bakıma erişmelerini sağlıyor” dedi. “Hiçbir kadın bakımdan mahrum bırakılmamalı, ölümün eşiğine gelene kadar bekletilmemeli veya sırf ihtiyacı olan tıbbi bakımı almak için memleketini terk etmeye zorlanmamalı.”
Idaho, ABD Dokuzuncu Daire Temyiz Mahkemesinin 11 yargıçtan oluşan heyetinin yasayı geçici olarak engellemesinin ardından yargıçlardan müdahale etmelerini istedi. Yargıçlar davayı görmeyi kabul ederek yasağı geçici olarak yeniden yürürlüğe koydu.
Idaho yasalarına göre kürtaj, ensest, tecavüz, bazı yaşanmaz gebelik vakaları veya “hamile kadının ölümünü önlemek için gerekli” durumlar dışında yasa dışıdır. Kürtaj yapan doktorlar cezai yaptırımlarla, hapis cezasıyla ve hekimlik yapma ruhsatlarının kaybedilmesiyle karşı karşıya kalabilir.
Biden yönetimi, yasağın federal yasaya aykırı olduğunu ve federal yasanın bu yasağın önüne geçmesi gerektiğini iddia etmişti. Idaho, Biden yönetiminin eyalet yasaklarını aşmak için federal yasayı yanlış yorumladığını ve hastaneleri fiilen yasal kürtaj merkezlerine dönüştürdüğünü iddia etti.
Liberal yargıçların yanı sıra Yargıçlar Amy Coney Barrett ve Brett M. Kavanaugh ile Baş Yargıç John G. Roberts Jr. da aynı görüşte yazdı veya katıldı. Mahkemenin geri kalan muhafazakarları Yargıçlar Samuel A. Alito Jr., Clarence Thomas ve Neil M. Gorsuch karşı çıktı.
Yargıç Jackson, kısmi mutabakat ve kısmi muhalefetinde, davanın esaslarına göre karar verdiğini ve Acil Tıbbi Tedavi ve İş Yasası olarak bilinen söz konusu federal yasanın, Idaho'nun katı yasağını geçersiz kıldığını yazdı.
Yargıç Elena Kagan da ifadeye katılarak mahkeme kararının pratikte uygulanmasının vahim sonuçları önleyeceğini söyledi.
Federal yasanın, Medicare finansmanı alan hastanelerin hamile kadınlar da dahil olmak üzere bir hastayı stabilize etmek için gerekli her türlü tedaviyi sağlamasını “açıkça gerektirdiğini” yazdı.
Yargıç Jackson kabul etti. Mahkemenin Idaho'nun kürtaj yasağını geçici olarak yürürlüğe koymasının, önlenebilecek “aylar süren bir felaket” yarattığını yazdı. Bunun yerine şunu belirtti: “Idaho doktorları geride durup hastalarının acı çekmesini veya hastalarının uçup gitmesini izlemek zorunda kaldılar.”
Davanın reddedilmesinin endişe kaynağı olduğu, zira bunun mahkemenin “karar vermek istemediği sorulardan kaçmasına” olanak sağlayacağı konusunda uyardı.
“Bu anlaşmazlığı şimdi çözmemek için hiçbir iyi neden yok” diye yazdı.
Yargıç Alito, mahkemenin davayı esastan incelemesi gerektiği konusunda Yargıç Jackson'la aynı fikirde olmasına rağmen, tam tersi bir sonuca vardı. Idaho'nun kürtaj yasağının acil servislerdeki tedaviyi etkilediğini yazdı.
Tam tersine, federal yasanın Medicare finansmanı alan hastanelerin “'doğmamış bir çocuğu' kürtaj değil tedavi etmelerini” gerektirdiğini ekledi.
Mahkemenin kutuplaştırıcı bir konuyu ele alma konusunda isteksiz olmasından duyduğu üzüntüyü dile getirdi.
Yargıç Alito, “Bu soru daha önce hiç olmadığı kadar karara bağlanmaya hazır” diye yazdı. “Görünüşe göre mahkeme, davanın gündeme getirdiği basit ama duygusal ve son derece siyasallaşmış soruya karar verme iradesini kaybetmiş.”
Yargıç Barrett, Baş Yargıç Roberts ve Yargıç Kavanaugh ile birlikte bir çeşit orta yol izliyor gibi görünüyordu.
Kendisi, davanın öncelikle gerçeklerin daha eksiksiz bir resminin ortaya çıkabileceği alt mahkemelerde görülmesi gerektiğini yazdı.
Idaho yasasının parametrelerinin, duruşmanın başlamasından bu yana “iki kez önemli ölçüde değiştiğini” ve tarafların pozisyonlarının “anlaşmazlığın kapsamını en iyi ihtimalle belirsiz hale getirdiğini” ekledi.
Eileen Sullivan raporlamaya katkıda bulunmuştur.
Tek satırlık, imzasız kararda davanın “tedbirsizce kabul edildiği” belirtiliyordu, bu da yargıçların çoğunluğunun davanın şimdi ele alınması gerektiği konusunda fikirlerini değiştirdiği anlamına geliyordu. Bu karar, Idaho'nun neredeyse tamamen kürtaj yasağını kaldıran ve dava devam ederken annenin sağlığını korumak için gerekirse hastanelerde acil kürtaj yapılmasına izin veren bir alt mahkeme kararını yeniden yürürlüğe koydu.
Esasa ilişkin hüküm vermeyen karar, bir gün önce mahkemenin internet sitesinde kısaca yayınlanan ve Bloomberg tarafından haber yapılan versiyona büyük ölçüde benziyordu. Bir mahkeme sözcüsü Çarşamba günü yayın departmanının “yanlışlıkla ve kısaca bir belge yüklediğini” kabul etti ve davayla ilgili bir kararın zamanı gelince verileceğini söyledi.
Baş Yargıç John G. Roberts Jr., imzasız kararlarda olduğu gibi, mahkemenin kararını kürsüden duyurdu.
Mahkemenin kararına kısmen karşı çıkan ve yargıçların davayı objektif bir şekilde ele alması gerektiğini iddia eden Yargıç Ketanji Brown Jackson, kürsüden muhalif görüşünü okudu. Böyle bir hareket nadirdir ve derin bir anlaşmazlığa işaret eder.
İlgili davalarda Moyle v. Amerika Birleşik Devletleri ve Idaho v. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki sorun, her hastaya acil bakım sağlanmasını öngören bir federal yasanın, ülkedeki en katı yasalardan biri olan Idaho'daki kürtaj yasağını geçersiz kılıp kılmayacağıdır. Devlet, kadının hayatı tehlikede olmadığı sürece birkaç istisna dışında bu işlemi yasaklıyor.
Karar aslında 6-3'tü; üç muhafazakar yargıç liberal kanadın yanında yer aldı ve farklı gerekçeler ve gerekçelerle de olsa davanın reddedildiğini ilan etti.
Bu anlaşmazlıkta mahkeme ilk kez kürtajın ülke çapında kısıtlanması sorununu ele aldı. Bu kısıtlamaların çoğu, mahkemenin iki yıl önce anayasal müdahale hakkını iptal etmesinin ardından hızla yürürlüğe girdi.
Karar Biden yönetimine geçici bir zafer kazandırdı. Roe v davasının devrilmesinden sonra. Wade, eyaletteki kürtaj yasaklarına itiraz etmek ve bunlara erişimi sürdürmek için federal yasaya başvurdu.
Bu aynı zamanda son haftalarda kürtaj hakları açısından sessiz de olsa ikinci bir zaferdi. Bu ay mahkeme, yaygın olarak kullanılan bir kürtaj hapının uzun süredir onaylanmasına yönelik itirazı, davayı açan tıbbi kuruluşlar ve doktorlardan oluşan bir şemsiye grubunun dava açma hakkı bulunmadığını söyleyerek reddetti. Karar hapın bulunabilirliğini güvence altına almasına rağmen mahkeme davanın esası hakkında karar vermedi.
Yine de acil kürtaj davası – tıpkı kürtaj hapı davası gibi – federal veya eyalet yasası olup olmadığı sorusuyla alt mahkemelerde görülmeye devam edecek.
Kürtaj hakları savunucuları, sonucu memnuniyetle karşılasalar bile bu olasılığı gündeme getirdiler.
Üreme Hakları Merkezi'nin başkanı ve genel müdürü Nancy Northup, “Şu anda rahatladık ama bu kutlanacak bir şey değil” dedi. Şöyle ekledi: “Ciddi hamilelik komplikasyonları yaşayan kadınların ve onlarla ilgilenen hastane personelinin artık açıklığa ihtiyacı var.”
Idaho Başsavcısı Raúl Labrador bir basın toplantısında caydırılmayacağını söyledi. “Sonunda bu davayı kazanacağımızdan oldukça eminiz” dedi ve davanın veya paralel bir davanın Teksas'ta yeniden mahkemeye çıkmasını beklediğini de sözlerine ekledi.
İlk başkanlık tartışmasından sadece birkaç saat önce alınan karar, kürtajın her iki taraf için de öncelik olmaya devam ettiği önümüzdeki seçimlerde neyin tehlikede olduğunun altını çizdi. Kürtaja erişim oldukça popüler ve bu sorun seçmenleri sandıkta yapılan kürtaj karşıtı referandumları iptal etmeye yöneltti.
Başkan Biden yaptığı açıklamada mahkemenin kararını memnuniyetle karşıladı.
Biden, “Bugünkü Yüksek Mahkeme kararı, bu dava alt mahkemelere dönerken Idaho'daki kadınların ihtiyaç duydukları acil tıbbi bakıma erişmelerini sağlıyor” dedi. “Hiçbir kadın bakımdan mahrum bırakılmamalı, ölümün eşiğine gelene kadar bekletilmemeli veya sırf ihtiyacı olan tıbbi bakımı almak için memleketini terk etmeye zorlanmamalı.”
Idaho, ABD Dokuzuncu Daire Temyiz Mahkemesinin 11 yargıçtan oluşan heyetinin yasayı geçici olarak engellemesinin ardından yargıçlardan müdahale etmelerini istedi. Yargıçlar davayı görmeyi kabul ederek yasağı geçici olarak yeniden yürürlüğe koydu.
Idaho yasalarına göre kürtaj, ensest, tecavüz, bazı yaşanmaz gebelik vakaları veya “hamile kadının ölümünü önlemek için gerekli” durumlar dışında yasa dışıdır. Kürtaj yapan doktorlar cezai yaptırımlarla, hapis cezasıyla ve hekimlik yapma ruhsatlarının kaybedilmesiyle karşı karşıya kalabilir.
Biden yönetimi, yasağın federal yasaya aykırı olduğunu ve federal yasanın bu yasağın önüne geçmesi gerektiğini iddia etmişti. Idaho, Biden yönetiminin eyalet yasaklarını aşmak için federal yasayı yanlış yorumladığını ve hastaneleri fiilen yasal kürtaj merkezlerine dönüştürdüğünü iddia etti.
Liberal yargıçların yanı sıra Yargıçlar Amy Coney Barrett ve Brett M. Kavanaugh ile Baş Yargıç John G. Roberts Jr. da aynı görüşte yazdı veya katıldı. Mahkemenin geri kalan muhafazakarları Yargıçlar Samuel A. Alito Jr., Clarence Thomas ve Neil M. Gorsuch karşı çıktı.
Yargıç Jackson, kısmi mutabakat ve kısmi muhalefetinde, davanın esaslarına göre karar verdiğini ve Acil Tıbbi Tedavi ve İş Yasası olarak bilinen söz konusu federal yasanın, Idaho'nun katı yasağını geçersiz kıldığını yazdı.
Yargıç Elena Kagan da ifadeye katılarak mahkeme kararının pratikte uygulanmasının vahim sonuçları önleyeceğini söyledi.
Federal yasanın, Medicare finansmanı alan hastanelerin hamile kadınlar da dahil olmak üzere bir hastayı stabilize etmek için gerekli her türlü tedaviyi sağlamasını “açıkça gerektirdiğini” yazdı.
Yargıç Jackson kabul etti. Mahkemenin Idaho'nun kürtaj yasağını geçici olarak yürürlüğe koymasının, önlenebilecek “aylar süren bir felaket” yarattığını yazdı. Bunun yerine şunu belirtti: “Idaho doktorları geride durup hastalarının acı çekmesini veya hastalarının uçup gitmesini izlemek zorunda kaldılar.”
Davanın reddedilmesinin endişe kaynağı olduğu, zira bunun mahkemenin “karar vermek istemediği sorulardan kaçmasına” olanak sağlayacağı konusunda uyardı.
“Bu anlaşmazlığı şimdi çözmemek için hiçbir iyi neden yok” diye yazdı.
Yargıç Alito, mahkemenin davayı esastan incelemesi gerektiği konusunda Yargıç Jackson'la aynı fikirde olmasına rağmen, tam tersi bir sonuca vardı. Idaho'nun kürtaj yasağının acil servislerdeki tedaviyi etkilediğini yazdı.
Tam tersine, federal yasanın Medicare finansmanı alan hastanelerin “'doğmamış bir çocuğu' kürtaj değil tedavi etmelerini” gerektirdiğini ekledi.
Mahkemenin kutuplaştırıcı bir konuyu ele alma konusunda isteksiz olmasından duyduğu üzüntüyü dile getirdi.
Yargıç Alito, “Bu soru daha önce hiç olmadığı kadar karara bağlanmaya hazır” diye yazdı. “Görünüşe göre mahkeme, davanın gündeme getirdiği basit ama duygusal ve son derece siyasallaşmış soruya karar verme iradesini kaybetmiş.”
Yargıç Barrett, Baş Yargıç Roberts ve Yargıç Kavanaugh ile birlikte bir çeşit orta yol izliyor gibi görünüyordu.
Kendisi, davanın öncelikle gerçeklerin daha eksiksiz bir resminin ortaya çıkabileceği alt mahkemelerde görülmesi gerektiğini yazdı.
Idaho yasasının parametrelerinin, duruşmanın başlamasından bu yana “iki kez önemli ölçüde değiştiğini” ve tarafların pozisyonlarının “anlaşmazlığın kapsamını en iyi ihtimalle belirsiz hale getirdiğini” ekledi.
Eileen Sullivan raporlamaya katkıda bulunmuştur.